جاسم محمد شرنەخى
هەر چەوان بت دەمێ کەسەک د دەرحەقێ لێقەومييا و بەرئاتاڤ بوویاندا – مینا یێن ڤێ ئەردهەژا داویێ- بێژتن: “ئەڤە ژ ئەگەرێ گۆنەهانە”، ڕێک هەر وەکى گۆتى :
– هوین ب سەرڤەنە و هەژى ڤان جۆرە مەرگەسات و بەڵایانن!
– ئەڤە هەمبەر خرابیێن وە دهێتە سەرێ وە!
هەر چەوان بت دەمێ کەسەک د دەرحەقێ لێقەومييا و بەرئاتاڤ بوویاندا – مینا یێن ڤێ ئەردهەژا داویێ- بێژتن: “ئەڤە ژ ئەگەرێ گۆنەهانە”، ڕێک هەر وەکى گۆتى :
– هوین ب سەرڤەنە و هەژى ڤان جۆرە مەرگەسات و بەڵایانن!
– ئەڤە هەمبەر خرابیێن وە دهێتە سەرێ وە.
– مە بڤێت مە نەڤێت ئەڤ چەندە وەكى کەیف پێهاتن و دل هینکرن ب موسیبەتێن موسلمانان دیار دبت، ب عەرەبى دبێژنێ: (شەماتە)، پێغەمبەرێ خۆدێ سڵاڤ لێ بن دیار کریە: «لا تُظْهِرِ الشَّمَاتَةَ لأَخِيكَ فَيَرْحَمَهُ اللهُ وَيَبْتَلِيكَ» رواه الترمذي، وقال: (حَدِيثٌ حَسَنٌ غَريبٌ)( )- واتە: کەیفا خوە ب گونەها برایێ خوە نەهینە، گەرەکە خۆدێ وى عەفۆ بکت، و تە بێختە بەلا و ئمتیحانێ)، ئەیا ئاسانە ئەم بدروستى بزانن ئەگەرێن قوربانى کەفتنا مرۆفان د کارەساتاندا.
چ پێ نەڤێت کارەساتان و گەر تایبەتر بەحس بکین پیڤەلەرزان ئەگەرێن خوە هەنە، ل پێشییا وان یێن جیۆلۆجى دهێن، وەکۆ نمۆنە: ئەو ئاگرێ پڕى دژوارێ دۆزەخی، یێ ب خۆرتى ئەقل ساویر و خەیال دکت، ئەوێ د ناڤۆک و ناڤخۆییا کویرا ئەردیدا هەى، دەمێ ل جهەکێ ئەو ئاگرە هندەکێ ژ قاتێ ستویرێ بەرێن پارێزەر دحەلینت و دخۆت، ئێکسەر لڤین دکەڤتە وى کەڤلێ بەرینیێ پارێزەر، ئەو چەندە دبتە ئەگەرەکێ ڕاستەڕاستێ هەژان و پیڤەلەرزان، بێ سنۆر و هەژمار هەژانێن ئەردى چێدبت، لێ – کێم ژ وان هەژانان تێ نەبن- ئەم هەست پێ ناکین، بەهرا هەرە زۆر دبنە ئەگەرێ پاراستنا ئەردى ب خوە، ئەگەر نە؛ ئەڤ ئەردە دێ پەقیتن، وەکى خۆداى دیار کرى: ((وَالأَرضِ ذاتِ الصَّدعِ)) الطارق(12)، واتە: ب وى ئەردێ خوەدى کەلش سویند دخۆم، ئەو کەلش وهەژین دبنە هەناسە دەرکەفتنا هەسارەیا ئەم ل سەر دژین.
من نەڤێت ژ ئاماژەیا بۆرى زێدەتر ل دۆر ئەگەرێن جیۆلۆجى بپەیڤم، چونکى بیاڤێ خواندنێن من نینە، و گەلەک بسپۆرێن خوە هەنە، ئەو ژى بێ خەمیێ ناکن، لێ گۆرەى خواندنەکا دیتر ژبۆ ڤى بابەتى، یێ گرێداى چالاکیێن ئینسانى ل سەر ئەردى و پەیام و حیککەت ژ پیڤەلەرزان و ئاتافێن دیتر ژى، دبت رویدان ژبەر یەک یان زێدەتر ژ ئەڤێن ل خوارێ بن: جيهانا مە جهێ تاقیکرن و جەرباندنا ب بەڵایانە، کارەسات ب سەرێ باش و خرابان دهێن، هەر وەکى خۆداى گەلەک جاران دۆپاتى ل ڤێ چەندێ کرى، یەک ژوان ئەڤ ئایەتەیە: ((وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوْفِ وَالْجُوْعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الْاَمْوَالِ وَالْاَنْفُسِ وَالثَّمَرٰتِۗ وَبَشِّرِ الصّٰبِرِيْنَ)) ئەلبەقەرە (155)... ئانکۆ: (ب هندهكێ ژ ترس و برسێ, وكێمكرنا مالى يان ژناڤبرنا هەمیێ، دیسان ب مرنێ ، و ب كێمكرنا بهرههمێ چاندن و دەرامەتى، ئهم دێ ههوه جهربينين. تو – ئەى پێغەمبەر- مزگينییێ ب كهيف وخۆشییا دويماهییێ ل دنيايێ وئاخرهتێ بده وان کەسان یێن ل سهر ڤان بەڵایان بێهن فرههـ)).