مالپه‌رێ خابير مالپه‌ره‌كێ سه‌ربه‌خو یێ هه‌مه‌ره‌نگه
Related Articles
سعد محمد حسن
* قوناغێن ژیانا وى:
– تولستوی کەساتییه‌کێ بەرنیاسێ جیهانییە، ب تایبەت پشتى بەلاڤبوونا رۆمانێن (جەنگ و ئاشتى) و (ئانا کارینیا).
– بەرنیاس بوو، ب هەلویستێن خوە یێن نەرازى بەرانبەر کەنیسا روسى.
– ل رێکەفتى (9 ئەیلولا 1828ز)، ل ویلایەتا (تولا) یا روسى ژدایکبوویە.
– زاروکینیەکا گەلەک ب ئازار و نەخوەشى بوراندییە، ل سالا (1830ز) دایکا وى وەغەرا دویماهیێ کرییە، ئێک ژ کەس و کارێن دایکا وى سەرەگوهییا وى دکەت.
– و ل ژیێ (7) سالیێ بابێ وى ژى وەغەرا دویماهیێ دکەت، و مەتا وى چاڤدێرییا وى دکەت.
– و پشتى مەتا وى دمرت، مەتا وى یا دووێ ل باژێرێ (کازان) چاڤدێرییا وى دکەت.
– خواندنا خوە یا دەسپێکى ل بەر دەستێ ماموستایێن فرەنسى و ئەلمانى دخوینت.
– ل سالا (1843ز) پەیوەندیێ ب بەرنامێ زمانێن رۆژهلاتى دکەت ل زانینگەها (کازان).
– پشتى نەشیاى وێ خواندنێ ب دویماهى بینت، خواندنا خوە گوهارت بۆ بەشێ یاسایى، و ئەو بەشە ژى ب دویماهى نە ئینا تاکو زانینگەه هێلاى بێى باوەرنامەیەکى وەربگرت.
– لەوا “تولستوى” بريارێ ددەت بزڤرتەڤە مالا بابێ خوە، و ب کارێ چاندنێ رابت، پشتى دزانت ئەو بکێر وى کارى نائێت دەست ژێ بەرددەت.
– د وى دەمیدا برایێ وى (نیکولاى) ب بێهنڤەدانەکا کورت ژ کارێ لەشکەریێ دزڤرت و قەناعەتێ بۆ چێدکەت ئەو ژى دگەل وى کارێ لەشکەریێ بکەت، دگەل وى دچیتە یەکەیا وى یا لەشکەرى ل چیایێن (قوقاز)ێ.
– ل سالا (1854ز) دئێتە ڤەگوهاستن بۆ دەڤەرا (سيفاستوبول) ل ئوکرانیا، و ل سالا (1855ز) بەشدارى شەرێ (قەرەم) دبت.
* وەغەرا دویماهیێ:
– ل (20 تشرينا دووێ 1910ز)، تولستوى ل گوندێ (ئیستابو) و ل ژیێ (82) سالیێ ب ئەگەرێ کولبوونا سیهان وەغەرا دویماهیێ کر.
* تولستوى و نڤیسینا پەرتووکا (حِكَم النَّبي مُحَمَّد):
– ئەڤ پەرتووکە نڤیسییە پێخەمەت بەرڤانیکرنێ ژ ئیسلامێ و بەرهنگارییا سەختەکارى و نەڕاستییان بەرانبەر ئیسلامێ و پێغەمبەرى (سلاڤ لێ بن).
– کومەکا فەرمۆدەیێن پێغەمبەرى (سلاڤ لێ بن) هەلبژارتینە، و کرینە بەلگە و بەهانە بۆ نەڕاستییا تومەتێن دوژمنێن ئیسلامێ.
– (عبد الله سوهرەوەردى) ل وەلاتێ (هند)ێ، ئەڤ پەرتووکە وەرگێرایە بۆ زمانێ عەرەبى، و ئەڤ ئایەتە کرییە ناڤ و نیشانێن وێ: (يُرِيدُونَ أَن يُطْفِئُوا نُورَ اللهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللهُ إِلَّا أَن يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ).
* (تولستوى) د پەرتووکا خوەدا دبێژت:
– [پێغەمبەرى (سلاڤ لێ بن) ل دەسپێکا بانگەوازیا خوە گەلەک ئازار و نەخوەشى دیتن دویڤچوویێن ئایینێن بوتپەرێسێن کەڤن مینا هەر پێغەمبەرەکێ دى یێن بانگەوازیا حەقیێ کرین، بەلێ ڤان نەخوەشیان خوەراگریا وى نە شکاند، موحەممەدى (سلاڤ لێ بن) نە دگۆت ئەز تاکە پێغەمبەرم، بەلکو باوەرى ب پێغەمبەراتیا موساى و عیساى (سلاڤ لێ بن) ئینا، و هەروەسا بەرێ دوڤچوویێن خوەژى ددا وێ باوەریێ، و دگۆت نابت کوتەکى ل جوهى و مەسیحیان بهێتە کرن ئەو ئایینێ خوە بهێلن.. ].
– [مرۆڤێن باوەردار جودابوون ژ خەلکەکێ دى ب خوەشکاندن و زوهدا خوە، حەزژ کارى دکەن، و ب قەناعەتن، و گەلەک بزاڤێ دکەن هاریکارییا برایێن خوە یێن باوەردار بکەن ل دەمێ تووشى نەخوەشییەکێ دبن].
– [بێگومانە کو موحەممەد (سلاڤ لێ بن) ژمەزنترین کەسێن جاکخواز بوو یێن باشترین خزمەت بۆ کومەلکەهێ مرۆڤاتیێ کرین، و تێرا وى هەیە شانازى ئەوى بەرێ ئوممەتەکا تمام دایە رۆناهییا حەقیێ، و ئێکا هند کريه ئەو ببنە خەلکەکێ ئارام و ئاشتیخواز، و دویر ببن ژ خوین رێهتنێ، و رێکا پێشکەفتن و شارستانییەتێ بۆ وان ڤەکر، ئەڤ چەندە کارەکێ هەرێ مەزنە چ کەسەک نەشێت پێ رابت چەند هێزەکا مەزن هەبت، زەلامەکێ هوسا هەژى ب رێزگرتن و خوە چەماندنێ یە ].
– [ئەز ژ داغبار و مەزن دیتیێن موحەممەدى مە (سلاڤ لێ بن)، ئەوە یێ خوداى هەلبژارتى بۆ وەرگرتنا دویماهى پەیاما ئەسمانى، و ببتە دویماهى پێغەمبەر، بەسى وییە شانازى ئەوى ئومەتەکا درندە و خوینرێژ ژناڤ کێلبێن شەیتانێ تیتالێن خرابکار رزگارکرى، و رێکا پێشکەفتن و سەرکەفتنێ بۆ وان ڤەکر، و ب ڕاستى ژى دێ دەمەکێ شەریعەتێ موحەممەدى سەردارییا هەمى جیهانێ کەت چونکى گونجایە دگەل عەقلى و حیکمەتێ].
* (تولستوى) ب تنێ (64) فەرمۆدەیێن پێغەمبەرى (سلاڤ لێ بن) هەلبژارتینە وەک نموونەیەکا قەشەنگ ژ کوما فەرمۆدەیێن پیرۆزو ئەڤ چەندەک ژوان فەرمۆدەیانن:
- لا يؤمن أحدكم حتى يحب لأخيه ما يحب لنفسه.
- ارحموا من في الأرض يرحمكم من في السماء.
- اللهم ارزقني حبك، وحب من ينفعني حبه عندك.
- إنما النساء شقائق الرجال.
– [هەلویستێ موحەممەدى گەلەک بەرزوبلندتر بوو ژ هزرا مەسیحییەتێ چونکى ئەو خودا وەک مرۆڤەک وەسف نەکرییە، و ئێکجار خوە وەکى خوداى وەسف نەکرییە، موسلمان پەرستنا چ تشتەکێ ناکەن ژبلى خودێ و موحەممەدى دبینن ب تنێ پێغەمبەرە، چ ڤەشارتن و نهێنى د شەریعەتێ ئیسلامێدا نینن].
