مێهڤان حسین
وەكی ئەڤرۆ 17ی ڕەمەزانێ سالا 2ێ مشەختی غەزایا بەدرا مەزن شەڕێ ئێكلاكەرێ موسلمانان دگەل قورەیشیێن مەككەهێ هاتە ڕوویدان
سەركەفتنا شەڕێ بەدرێ ب سەركردایەتییا پێغەمبەری بوو ( سلاڤێن خودای لێبن)
شەڕێ بەدرا مەزن ب ئێكەم ڕوویبری بوونا سەربازی یا دژوار دهێتە هژمارتن د مێژوویا ئیسلامێ دا، ب ئێك ژ مەزنترین نیشانێن ئێكلاكەر د هێتە هژمارتن د بانگەوازیا ئیسلامی دا، د قورئانا پیرۆز ژی دا ب ڕۆژا فورقان ناڤێ ڤی شەڕی هاتییە، خودایێ مەزن دبێژت: ] وَمَا أَنزَلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ [الانفال 41
ڕوویدانێن شەڕێ بەدرێ كێمتر ژ دوو سالان پشتی مشەختبوونا پێغەمبەری (سلاڤێن خودای لێبن) دگەل هەڤالێن وی بۆ باژێرێ مەدینێ هاتن ڕوویدان، ژبەر زولم و زورداریا سەركرداتییا قوریشیێن مەككەهێ مشەخت ببوون بۆ وی باژێری،پشتی مشەخت بوونێ ژی قورەیشی نە ڕاوەستان ژ دەست ب سەرداگرتنا مال و مولكێ موسلمانێن مشەخت بووی.
بەری ڕوویدانێن شەڕێ بەدرێ دەنگ و باس گەهشتن موسلمانان كاروانەكێ بازرگانی یێ مەزن یێ قورەیشییان ژ شامێ بەرەف مە مەككەهی دهێت ب سەركردایەتییا ئەبو سفیانێ كوڕێ حەربی، كو ئێك بوو ژ مەزنێن قورەیشییان د وی دەمی دا،پێغەمبەری (سلاڤێن خودای لێبن) فەرمانا دەركەفتنێ دگەل هەڤالێن خوە دا بۆ ڕێگرتنێ ل وی كاروانی د هەمان دەمدا داكو فشارێ بێخن سەر قورەیشییان.
ئەبو سفیان ئاگەهداری ڤێ دەركەفتنا موسلمانان بوو، لەوما سەركەفتی بوو د ڕەڤین و ڕزگاركرنا كاروانی دا، ژلایەكێ دیڤە هندەك خەلكێ و مەزنێن مەككەهێ بەرهەڤییەكا باش كرن بەرەف كاروانێ خوە هاتن داكو بپارێزن، پشتی كاروان ڕزگار بووی ڤیان ب زڤرن مەككەهێ لێ ئەبو جەهلی( عومەرێ كورێ هیشامێ) شیا سەركردێن قورەیشییان ڕازی بكت داكو هێرشێ بكنە سەر موسلمانان، هیز و هەیبەتا قورەیشان بۆ وان دیار بكت.
هێزان موسلمانان د وی دەمی دا ب دروستی خوە بەرهەڤ نەكربوون بۆ شەڕەكێ سەربازی یێ ژ وی جوری، ژبەركو مەرەما وان ب تنێ ڕێگرتن بوو ل كاروانێ بازرگانی یێ قورەیشییان،بەلێ ل دووماهییێ ب سەركردایەتییا پێغەمبەری (سلاڤێن خودای لێبن) بریارا بەرهنگاربوونا شەڕی دان.
پلانا موسلمانان ئەوبوو بگەهن ئاقارێ بەردێ بەری سوپایێ قورەیشییان ژبەركو بیرێن ئاڤێ ل ۆێ دەڤەرێ هەبوون، موسلمانان شیان بگەهن بیرێن ئاڤێ بەری دوژمنێن خوە، موسلمان سەركەفتی بوون د كونترۆلكرنا بیرێن بەدرێ دا ڕێگێری ل قورەیشییان هاتە كرن بگەهن بیرێن ئاڤێ.
پشتی هەر دوولا گەهشتین جهێ دەستنیشانكری ئێكەم شەڕی مەزن یێ ئیسلامی دەستپێكر، موسلمانان سەركەفتنەكا مەزن تۆماركر شەڕ ب شكەستن و ڕەڤینا قورەیشێن بێ باوەر ب دووماهی هات،تێدا 14 موسلمان شەهیدبوون و 70 كەسێن بێ باوەر ژ قورەیشییان هاتنە كوشتن دناڤ وان دا مەزن و گرگرێن قورەیشییان هەبوون ژوان ئەبو جەهل و ئومەییە كوڕی خەلەفی، هەروسا 70 كەس ژی ژ بی باوەران هاتن ئێخسیركرن.
سەركەفتنا موسلمانان ل شەرێ بەدرێ بوو ئەگەری شكەستنا بها و سەنگا قوریشییان دناڤ عەرەبان دا و كوشتنا مەزنترین سەركردەیێن وان و ڤەگەراندنا پشكەكا مالێ موسلمانان،هەروسا ئەڤ شەڕە بی پالپشتەكێ مەزن بۆ سەركەفتنا موسلمانان د وی دەمی دا بەلێ گرنگترین دەستكەفت ڤەگەرانا بها و ڕێزا موسلمانان بوو و هەروسا گهورینا وان بۆ هێزەكا سەربازی كو دوژمنێن وان ژی بترسن پشتی چەندین سالێن ئەشكەنجەو مشەخت بوونێ.هەروسا بەلگەیەكێ ئاشكرا ل سەر ڕاستییا پەیاما پەیاما پێغەمبەری ( سلاڤێن خودای لێبن) بوو. ئێك ژ گرنگترین موعجیزەیێن شەڕێ بەدرێ كێمیا هژمارا لەشكەرێ موسلمانان بوو، هژمارا وان (317) كەس بوون، دبەرامبەردا هژمار لەشكەرێ قورەیشیان (1000) كەس بوون، خودایێ مەزن موسلمان ب وێ هژمارا كێم ب سەر دوژمنێن وان ئێخستن هەروەكی دبێژت:] وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنتُمْ أَذِلَّةٌ… [ال عمران 123.