مالپه‌رێ خابير مالپه‌ره‌كێ سه‌ربه‌خو یێ هه‌مه‌ره‌نگه
Related Articles
سعد محمد حسن
– ناڤێ (رولاند جورج ألانسون ألانسون-وين، هيدلي (Rowland George Allanson Allanson-Winn, 5th Baron Headley).
– ل رێکەفتى (19 کانونا دووێ 1855ز) ل باژێرێ (لەندەن) ژدایکبوویە.
– باوەرناما ئەندازياریێ ل زانینگەها (كامبريدج) وەرگرتییە.
– ل وەلاتێ هندێ وەک ئەندازیارێ رێکو پران کارکرییە.
– وەرزشڤان و شارەزا بوو ب وەرزشا بوكسانێ (ملاكمة)، و ل سالا (1890ز) پەرتووکەک ژى د ڤى بیاڤیدا نڤیسییە.
– ئێک بوو ژ میرێن بریتانى، ژ خێزانا (ویلز)ى بوو شاهێن باکورێ بریتانیا.
– سیاسەتمەدار و نڤیسەر و خودان کەساتییەکا ناڤدار و گرنک بوو.
– ل (16 تشرینا دووێ 1913ز) موسلمانبوونا خوە راگەهاند.
* لورد هیدلی چاوا موسلمان دبت:
– دگەنجاتییا خوەدا گەلەک گومان هەبوون ل دور ئایینێ خوە مەسیحییەتێ، ب تایبەت د بابەتێ خوارنا کوشتێ مەسیحی و خوینا وى، و سێیاتى و ئێکبوونا خودێ، دگۆت نە مومکنە مەسیح خودا بت بەلکو مرۆڤەکێ پێغەمبەرە، ل دەمێ گەشترکرى (کشمیرێ) ژبەر هندەک کارێن ئەندازیارى دگەل لەشکەرێ بریتانیا، ل وێرێ هەڤالەکێ وى یێ ئەفسەر قورئانەکا وەرگێراى بۆ دکەتە دیارى، تێدا دبینت قورئان گونجاى هزرکرن و فیترەتا وییە د بابەتێ پێناسەکرنا خودێ دا، و دبێژت ئیسلام ل سەر دوو بنچینەیان هاتییە دانان: ئێک: دانپێدان ب ئێکینیا خوداى، دوو: وەکهەڤى دناڤبەرا هەمى مرۆڤاندا، و ئیسلام پێشترى هەمى بیردوزێن دى داخوازا وەکهەڤیێ کريه.
و دبێژت: پشتى دویڤچوونێ بۆمن دیاربوو کو شارستانییەتا ئیسلامێ بوو ئەوروپا ژ چەرخێن تارییاتیێ رزگارکرى و رێکا شارستانییەتێ بۆ خوەشکرى، لەوا پتر باوەریا وى ب ئیسلامێ زێدە بوو، بەلێ پتر ژ (20) سالان باوەریا خوە ڤەشارت ژبەر ئەگەرێن کومەلایەتى.
– موسلمانبوونا خوە د ئاهەنگەکا (کومەلا ئیسلامى ل لەندەن) راگەهاند.
– ل دەمێ موسلمانبووى ناڤێ خوە گوهارت بۆ (رحمة الله فاروق).
– پشتى تووشى هەوەکا هێرشێن توند بووى و تومەتا وى کرین کو ئەو یێ موسلمانبوى پێخەمەت هندێ پێشەواتیا موسلمانان بکەت، لەوا ئەوى ب نڤیسینا بابەتەكێ دگوڤارا ئەبزيرڤەر(observer the) یا حەفتیانە ب ناڤ و نیشانێن «بوچى ئەز موسلمان بوویمە؟» رەدا وان کر، و تێدا گۆت: [ئەم بریتانى ل سەر هندێ رابووینە کو ئەم حەزژ ڕاستبێژى و دانپێدان و دادیێ دکەن، ئەرێ چ ستەمەک مەزنتر هەیە ژوێ چەندێ کو پتریا مە حوکمى ل سەر نەباشییا ئیسلامێ دکەن بێى کو کێمترین زانیارى ل بیروباوەرێن ئیسلامێ هەبن بەلکو بەرى تێبگەهن کا رامانا پەیڤا ئیسلام چییە].
– ل سالا (1914ز) (کومەلا ئیسلامییا بریتانى) دامەزراند، ب وێ کومەلێ و دەرکرنا گوڤارا نويبوونەیا ئیسلامى (The Islamic Renew) و ب نڤیسینێن خوە، گەلەک خزمەت و بەرەڤانى ژ ئیسلامێ دکر.
– موسلمانبوونا (لورد هیدلی) رولێ بزاڤا ئیسلامى ل بریتانیا گەلەک بهێزتر لێکر، ب تنێ پشتى چەند هەیڤەکا ژ موسلمانبوونا وى پتر ژ (400) بریتانیان موسلمانبوونا خوە راگەهاند.
– ل سالا (1921ز) هەڤژینى دگەل نڤیسەرا ئوستورالى (باربرا بينتون) پێک ئینا.
– چەندین پەرتووک ل دور ئایینێ ئیسلامێ نڤیسینە ژوان پەرتووکا (استيقاظ غربي للإسلام)، و (ثلاثة أنبياء عظماء للعالمThree Great Prophets of the World )، و (رجل من الغرب يصحو فيعتنق الإسلام).
– چەندین گەشتکرینە بۆ وەلاتێن موسلمانان و دوو جاران قەستا حەجێ کرییە.
– ل دەسپێکا چەرخێ بیستێ سەرەدانا وەلاتێ مسرێ دکەت، سەرنڤیسەرێ گوڤارا «المنار» دیاردکەت کو ب گەرمترین شێوە مسریان پێشوازى لێکر، و دبێژت: (پشتى زڤرینا سەعد زەغلولی مسریان وەکى پێشوازیا لورد هیدلی پێشوازى ل چ کەسەکێ دى نەکرییە).
– ل باژێرێ (لەندەن) و ل (22 حوزەیرانا 1935ز) وەغەرا دویماهیێ کرییە.
* ڕاستبێژیێن (بورد هیدلی) دەربارەى ئیسلامێ:
– د پەرتووکا خوەدا (رجل من الغرب يصحو فيعتنق الإسلام)، دبێژت: [پێغەمبەر هندەک مرۆڤن خودێ یێن هه‌لبژارتین و ژێگرتین و بهاکرین ل سەر هەمى خەلکى، و ئەو ب وەحیێ ڤرێکرینە وەک مزگینەر و هشیارکەر، هەروەکى خودێ د قورئانێدا گۆتى: ﴿رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ﴾، و بۆمن ئاشکەرا بوو پشتى دویڤچوون و لێکولینێ کو موحەممەد نەوەسایە وەکى دوژمنێن وى وەسفا وى دکەن، بەلکو پێغەمبەرەکێ ڤرێکری بوو ژ نک خودێ ب پەیامەکا خودایێ یا راستەقینە و بێ گومان و ڕاستەرێبوون بۆ تەقواداران، خودێ وەحى بۆ ڤرێکر، و ئەو تەکلیفکر وەحیێ ب گەهینت و سڤک بکەت وێ یا جوهیان توندکرى و ته‌مامکەریێ بۆ پەرتووکا مەسیحى بکەت].
– د ئاهەنگەکا موسلمانبوونا خوەدا گۆت: [پاک و پاقژیا ئیسلامێ و ب ساناهیبوونا وێ و دویربوونا وێ حەز و رێبازێن کەهەنوتى و ئاشکەرابوونا بەلگەیێن وێ مەزنترین کارتێکرن دناخێ مندا کرن… من دیت موسلمان گەلەک گرنگیێ ب ئایینێ خوە ددەن و دلسوزن بۆ پیرۆزیێن خوە و ئەو چەندە ل نک مە مەسیحیان نەبوو، کەسێ مەسیحیى رێزێ ل ئایینێ خوە دگرت ل رۆژێن ئێک شەمبیا، ئەگەر ئەو رۆژ چو ژبیر دکەت هەتا حەفتیا بێت… بەلێ موسلمان بەروڤاژى وێ چەندێ نە، بەردەوام حەزژ ئایینێ خوە دکەن، چ رۆژەکا هەبت ئەینى بت یان چ رۆژەکا هەبت، و دویر ناکەڤت ژوێ هزرکرنێ کو هەر کارەکێ بکەت بۆ خوە ب پەرستن دبینم ل نک خودێ].
– [ئیسلام ئەو ئایینە یێ بەرێ مرۆڤى ددەتە پەرستنا خودێ یا دورست هندى مرۆڤ د ژیانێ دا بت! نە ب تنێ ل رۆژێن ئێکشەمبیا… ئەز وەکى وى زەلامى مە یێ ژ سەرداڤەکا تارى دەرکەفتى و هاتى بەرفرەهیا ئەردى و رۆناهیا رۆژێ لێ داى، و بایێ پاقژێ دەریاى هەلکێشاى].
* لورد هیدلى ب ڤیان و داغبارى بەحسێ پێغەمبەرى (سلاڤ لێ بن) دکەت، و دبێژت:
– [پێغەمبەر (سلاڤ لێ بن) خوەراگر بوو، ژ نەیارێن خوە نە دترسیا؛ چونکى ئەوى دزانى ئەو راسپاردییە ب ڤێ فەرمانێ ژلایێ خوداى ڤە، و یێ ئەو تەکلیفکرى ب کارى پشتا وى نا بەردەت… مێرخاسیا وى یاکو بوویە ئێک ژ سالۆخەتێن وى یێن مەزن و جودا گاور ژى پێ سەرسورمان ببون و رێز لێ دگرتن، ئەوێن دڤیان وى بکوژن ژى ل دویماهیا ژیێ خوە پێ داغبار بوون، دەمێ ئەو سەرکەفتى ب ڤەکرنا مەکەهێ و شیانێن تولڤکرن و سزادانێ هەیین، چ تشتەک دگەل وان نەکر، بەلکو هەمى نەیارێن خوە یێن ئەو ئەشکەنجە دایین ئازادکرن ب ئازاکرنەکا بێ قەید و مەرج].
* دەربارەى دەمێ موسلمانبوونا خوە دبێژت:
– [بێ گومان خوەشترین رۆژ د ژیانا مندا ئەو رۆژ بوو یا من تێدا ب ئاشکەرایى و دناڤ خەلکێدا راگەهاندى کو ئیسلام ئایینێ منە].
– [ئەز ب موسلمانبوونا خوە دبینم پتر نێزیکی مەسیحییەتا ڕاستەقینە مە ژ دەمێ ئەز مەسیحى، و یێ دژاتیا مەسیحییەتا ڕاست بکەت چ هیڤى دگەل وى نینە].
– [ئەز نوکە و پشتى من باوەرى ب ئیسلامێ ئیناى هێشتا خوە دبینم یێ مەسیحى، ئانکو هێشتا ئەز باوەردارم ب مەسیحى و دویڤچوونێ بۆ رێسایێن وى دکەم، چونکى ئیسلام باوەریێ ب وەحیا هەمى پێغەمبەران دئینت وەکى ئێک، و چ جوداهى دناڤبەرا مەسیحى و موحەممەدى دا ناکەت (وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ)].
– [ئیسلامێ ناخێ من گرتییە، پاکیا وێ بۆمن قەناعەت چێکرییە، ئەو نوکە بوویە حەقیقەتەکا خوەرست د عەقل و دلێ مندا، ئەز ب وێ گەهشتمە کەیفخوەشى و ئارامبوونەکا چو جاران من پێشترى وێ نەدیتى].
– [ئەم پێدڤینە پێشەنگەکێ ته‌مام هەبت د هەمى گاڤێن ژیانا خوەدا چاڤ لێ بکەین، ژیانا پێغەمبەرى (سلاڤ لێ بن) ته‌مام ئەو پێدڤیبوونا مە ئەداکرییە، ژیانناما وى وەکى خودیکەکا زەلالە ئەم هەمى وان رەوشتان تێدا دبینن یێن بەرێ مە ددەنە مرۆڤبوونێ، و ئەم وێ چەندێ ب رەنگێن شەوقەدار دبینن… هەر رەوشتەکێ جوان تو لێ بگەرى، ب دووپاتى تو دێ ب رونى د ئێک ژ رویدانێن ژیانا پیغەبەرى دا بینێ (سلاڤ لێ بن)].
